Orangutan - to najbardziej popularna nazwa tego dziwnego otwarcia. W latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku, wiele nowych idei znalazł w nim białoruski mistrz A.P. Sokolski i stąd nazwa debiutu. W późniejszych latach olbrzymie zasługi dla popularyzacji tego sposobu rozpoczynania partii ma Marek Trokenheim, który organizował turnieje tematyczne, a także własnym sumptem opracował i wydał szczegółową encyklopedię tego debiutu.
Muszę się przyznać, że sam przez wiele lat miałem ten system gry w swoim repertuarze debiutowym, a osiągane wyniki przeszły moje najśmielsze oczekiwania !...
1...e5
2.Gb2
Gxb4
3.Gxe5
Rozegrano wariant wymienny, w którym białe uzyskują przewagę w centrum, za to czarne szybko rozwijają swoje siły i przy braku dokładności w grze przeciwnika, mogą przejąć inicjatywę.
3...Sf6
4.e3
Ruch rekomendowany przez Schifflera.Teoria zaleca 4.c4, chociaż mnie bardziej podoba się 4.Sf3.
4...Sc6
5.f4!?
Dosyć zaskakująca koncepcja, zazwyczaj białe wybierają jeden z poniższych sposobów gry:
I. 5.Gg3 Se4 6.Hg4 Sxg3 7.hxg3 Hf6 8.c3 d5 9.Hh5 Se7 10.g4 g6 11.g5 Hg7 12.Hh4 Gd6 13.Sf3 Gd7 14.Hd4 0-0 15.Hxg7+ Kxg7 16.d3 b5 17.Sbd2 b4 18.c4 Wfe8 19.Ge2 Ge6 Rustamov,B (2320)-Komarov,A/Ozery 1997/1/2 (39).
II.
5.Gb2
Ge7
(5...d5
6.c4
0-0
7.Hb3
Ge6
8.a3
dxc4
9.Gxc4
Sa5
10.Hxb4
Sxc4
11.Gd4
Se4
12.Hxb7
Gd5
13.Hb4
c5
14.Gxc5
a5
15.Hb5
Wb8
16.Hxb8
Hxb8
17.Gxf8
Hb2
0-1, Leon Manas Jose Francisco 1724 - Matnadze Ana 2411, Las Palmas 2009- 4- 5 It (open))
6.c4
d6
7.Sf3
Gg4
8.Ge2
0-0
9.0-0
Se4
10.d3
Gf6
11.Hc2
Sc5
12.d4
Sd7
13.Sc3
g6
14.h3
Gxf3
15.Gxf3
Sb6
16.Se4
Gg7
17.c5
Sc8
18.Wab1
S6e7
19.Ga3
d5
Demoulin,J (2071)-Biltresse,S/Belgium 2003/1-0 (40).
5...d6
Po bardziej aktywnym 5....d5, gra mogła mieć następujący przebieg:
5...d5
6.Sf3
Gg4
7.Gb5
0-0
8.Gxc6
bxc6
9.h3
Gxf3
10.Hxf3
Se4
11.c3
Hh4+
12.Kd1
Sf2+
13.Kc2
Sxh1
14.cxb4
Sg3
15.d3
Sf5
16.g4
Sd6
17.Sd2
a5
18.bxa5
Wxa5
19.Sb3
Wa3
20.Gb2
Feldner,A-Ullrich,F (2170)/Berlin 1996/0-1 (39). Zasługuje na uwagę także
5...0-0
6.c3
Gc5
7.Sf3.
6.Gb2
Gg4
Lepsze było
6...He7
7.Gxf6
Hxf6
8.c3
0-0
9.Sf3
We8
10.Gb5
Ge6
11.Ha4
Gc5
12.Gxc6
bxc6
13.0-0
Gd5
14.Sa3=/+.
7.Ge2
Gxe2
8.Hxe2
He7
Czarne uparły się, aby zrobić długą roszadę, a przecież białe dysponują otwartą do ataku linią "b".
9.Sf3
a6
10.Sc3
0-0-0?!
11.0-0
Whg8
Demonstracja siły! Rzeczywiście, jeżeli białe zaczną rozważać, co im się może przydarzyć po ewentualnym otwarciu linii "g", mogą się solidnie przestraszyć. Ale do tego droga daleka .....
12.a4
Gxc3
Warte rozważania było
12...d5
13.Sa2
Gd6
14.Sc1
Se4=.
13.Gxc3
13.dxc3
Wde8
14.Wae1
Sd5-/+
13...Se4
14.Hd3
W pełni zadowalające było również
14.Gb2
f5
15.d3
Sf6
16.Wfe1
h6
17.Wab1
g5
18.c4
g4+/=.
14...Sxc3
Znacznie silniejsze było
14...d5
15.Wab1
f6
16.Sd4
Hd7
17.a5
Wge8
18.Wb2
Sxd4
19.Gxd4
c5
20.Gc3
Hg4=.
15.Hxc3+/=
No i zaczyna się....
16...Hd7
Pierwsza reakcja czarnych nie jest najlepsza. Lepiej wygląda
16...He4
17.Hb3
Sa5
18.Hb2
Wde8
19.Wfe1
Hd5
20.Hb4
b6
21.e4
Hc5+
22.Hxc5
dxc5
23.Kf2
Sc6
24.c3=.
17.Wb3
g5
Widząc co się święci na skrzydle hetmańskim, czarne po długim oczekiwaniu przeszły wreszcie od straszenia do czynów. Inna sprawa,
że uczyniły to w nienajlepszym momencie. Lepsze było
17...Wde8
18.Wfb1
Sd8
19.Ha5+/=.
18.Wfb1+/-
Niedobre było
18.Hxf6?!
18...gxf4
19.Hxf4
Wdf8=; ale w pełni możliwe i bez większych konsekwencji
18.fxg5
fxg5
19.Wfb1
b6+/-.
18...gxf4
Z tym otwarciem linii "g" czarne wiązały wielkie nadzieje, przecież grozi m.in. 19....Hh3. Tymczasem przeciwnik przechodzi nad tym do porządku dziennego. Jeżeli
18...b6
to
19.fxg5
(19.Hxf6
Wdf8
20.Hh6
gxf4
21.exf4
Hg4=/+)
19...fxg5
20.Sd4
Sxd4
21.Hxd4+/-
(21.exd4
Kb7)
19.Wxb7+/=
Hh3
??
Konieczne było
19...fxe3
20.Hb3
Hg7+/-.
20.Sg5!!+-
Jak grom z jasnego nieba. To piękne posunięcie rozwiązuje wszystkie problemy białych, nic więc dziwnego że przeciwnik nie miał już ochoty na dalszą grę. Mogło jeszcze nastąpić 20....Hd7 21.Se6!, lub 20....Wxg5 21.Hxc6, w obydwu wypadkach z łatwą wygraną białych. 1-0
Moja uwaga do przedstawionego tematu: Sam grywałem z dużym powodzeniem posunięcie 1.b4. Plonem moich doświadczeń na tym polu jest książka pt. 1.b4: Theory and Practice of the Sokolsky Opening, która ukazała się w amerykańskim wydawnictwie Russell Enterprises (2009). Współautorem jest Marek Soszynski.