Jerzy Konikowski

System Capablanki w gambicie hetmańskim [D67]

1.d4 d5 2.c4 e6 3.Sc3 Sf6 4.Gg5 Ge7 5.e3 0-0 6.Sf3 Sbd7 7.Wc1 c6 8.Gd3 dxc4 9.Gxc4 Sd5

Idea ta została wprowadzona do praktyki turniejowej przez kubańskiego mistrza świata Jose Raoula Capablanki (1888-1942). Czarne dążą do uproszczenia pozycji, co ułatwi im obronę. W planie jest przeprowadzenie manewru e6-e5 i następnie uaktywnienie gońca z c8.

Obecnie wariant ten jest rzadko stosowany w praktyce turniejowej. Wydaje mi się, że niesłusznie. Przy dokładnej grze daje on bowiem czarnym dobre kontrszanse.

W moim artykule przedstawię w ogólnym zarysie najważniejsze idee systemu.

10.Gxe7 Hxe7 11.0-0

To posunięcie umożliwia dalsze uproszenia. Trzeci mistrz świata Aleksander Alechin (1892-1946) zaproponował tutaj 11.Se4, ale to nie powinno być większym zagrożeniem dla czarnych, np. 11...Hb4+ 12.Hd2 Hxd2+ 13.Kxd2 S7f6 14.Sg3 Wd8 15.Gb3 Gd7 16.Whd1 Ge8 17.Ke1 Wac8 i czarne mają solidną pozycję, Tatai-Torres Maesso, Las Palmas 2005.

11...Sxc3 12.Wxc3

Po 12.bxc3 nastąpi 12...c5 z planem b7-b6 i Gc8-b7 z dobrą grą czarnych.

12...e5

Ważny motyw w systemie Capablanki.

13.Hc2

W tej pozycji białe mają do dyspozycji też inne ruchy:

I. 13.Gb3 (Aby uniknąć później ewentualną stratę tempa po b7-b5 lub Sd7-b6.)13...Wd8!? (Grywa się 13...e4 lub 13...exd4. Ruchem w tekście czarne trzymają napięcie walki.)14.We1 (14.Hb1 exd4 15.exd4 Sf8 16.We1 Ge6=)14...g6 15.Hc1 e4 16.Sd2 Sf6 17.Hb1 Gf5 18.Sf1 Ge6 19.Gxe6 Hxe6 20.b4 a6 21.Wec1 Sd5 22.Wc5 f5 23.a4 Wac8 24.b5 cxb5 25.axb5 Wxc5 26.dxc5 axb5 27.Hxb5 Hc6 z równą pozycją, San Segundo Carrillo-Campora, Cala Galdana 1999.

II. 13.Hb1 (Białe planują b2-b4.)13...exd4 14.exd4 Sb6 15.Gb3 (15.We3 Hf6 16.Gb3 Gf5 17.Gc2 Gxc2 18.Hxc2 Sd5=)15...Hf6 16.We1 Gf5 (Po 16...Ge6 17.Gxe6 fxe6 18.Wce3 Wae8 19.Hc2 Sd5 20.We5 h6 białe mają aktywniejszą pozycję, ale czarne mają wystarczające możliwości obronne. Za oddaną placówkę na e5 mają one punkt d5 dla swego skoczka.) 17.Gc2 Gxc2 18.Hxc2 Wae8 19.Se5 Hd6 20.Wh3 h6 i czarne nie powinny obawiać się o swoją przyszłość.

III. 13.dxe5 (Białe chcą wykorzystać swoją przewagę pionkową w centrum.) 13...Sxe5 14.Sxe5 Hxe5 15.f4 He4 16.He2 (Lub 16.Gb3 Gf5 17.Hh5 g6 18.Hh6 Wfd8 19.Gc2 Hd5 20.Gb3 Hd7= Harstad-Nordstrom, Gausdal 2005.) 16...Gf5 (Na uwagę  zasługuje 16...Wd8 17.Gb3 Ge6 18.Gc2 Hb4 19.a3 Hb6 20.Gd3 We8 21.Kh1 Gd5 22.e4 Hd4 23.e5 g6 24.Gc4 Wad8 25.Gxd5 Wxd5= Partos-Plesec, Szwajcaria 2001.)17.Gd3 Hd5 18.e4 Hd4+ 19.Hf2 Hxf2+ 20.Kxf2 Gd7 21.Wd1 Wfd8 22.Ga6 (Lub 22.Gb1 Gg4 23.Wxd8+ Wxd8 24.Wd3 Wxd3 25.Gxd3 Ge6 26.a3 Gb3= Stolarczyk-Maeckelbergh, Eretria 2005.) 22...bxa6 23.Wcd3 Wab8 24.Wxd7 Wxb2+ 25.Ke3 Wxd7 26.Wxd7 Kf8 z równą końcówką, Pesorda-Woeber, Austria 2003.

IV. 13.a3 (Z planem b2-b4.) 13...e4 14.Sd2 Sf6 15.Gb3 (15.Hc2 Gf5 16.Wc1 Wad8 17.b4 a6=) 15...We8 16.Hc2 Gg4 17.We1 Wad8 18.Ga2 Ge6 19.Gxe6 Hxe6 20.b4 a6 i czarne trzymają równowagę. Białe będą starały się przeprowadzić typowy atak mniejszościowy na skrzydle hetmańskim po a2-a4 i b4-b5. Natomiast czarne będą kontrować na drugiej stronie po Wd8-d5-g5 itd.

V. 13.e4 (I w tym wariancie białe chcą wykorzystać swoją przewagę pionkową w centrum.) 13...exd4 14.Hxd4 (14.Sxd4 Se5 15.Gb3 Wd8 16.f4 c5 17.fxe5 Wxd4 18.Hh5 Ge6=) 14...Sb6 15.e5 (15.Gb3 Ge6=) 15...Wd8 16.Hf4 Sxc4 17.Wxc4 Ge6 18.Wc3 Wd5 19.Sg5 Wad8 i czarne stoją dobrze, Fabiano-Dervishi, Cappelle la Grande 1999.

VI. 13.d5 (Ta akcja białych w centrum nie powinna być niebezpieczeństwem dla czarnych.) 13...e4 14.Sd4 c5 15.Sf5 (15.Sb5 Sf6=) 15...He5 16.Sg3 Sf6 i czarne według analizy Euwego mają równe szanse.

13...exd4 14.exd4

Po 14.Sxd4 Sf6 15.a3 c5 16.Se2 b6 szanse obu stron są mniej więcej równe.

14...Sb6 15.We1

Lub 15.We3 Hd8 16.Gb3 Sd5 17.We5 f6 18.Gxd5+ cxd5 19.We3 Gg4 i czarne powinny utrzymać równą grę:

A. 20.Sd2 (20...We8 21.Wxe8+ Hxe8 22.Hb3 Hd7=) 21.Wfe1 Wfe8 22.Sf1 Wxe3 23.Sxe3 Wc8 24.Hd2 Ge6 25.Ha5 b6 26.Ha6 Wc7= Florean-Patrascu, Baile Tusnad 1999.

B. 20.Hb3 Gxf3 (Po 20...Hd7 21.Wfe1 Gxf3 22.gxf3 b6 23.We7 Hf5 czarne powinny utrzymać równowagę.) 21.Wxf3 Hd7 22.We1 Wae8 23.Wfe3 Wxe3 24.Wxe3 Wc8 25.g3 b5 26.Hd1 We8 27.Wc3 a6 28.Wc5 Hf5 29.Wc6 We6= Caser-Kulik, email 2001.)

15...Hd8

Czarne powinny mieć pod kontrolą pole g5, aby nie dopuścić do wyskoku Sf3-g5. W tym celu jest także 15...Hf6!? i po 16.Gb3 czarne mają dwie możliwości:

A. 16...Gf5 17.Hd2 (17.He2!?) 17...Wae8 18.Wce3 Wxe3 19.fxe3 Ge4 20.Ha5 Hg6 21.Kf2 Sc8 22.Hg5 Hxg5 23.Sxg5 Sd6 24.Sxe4 Sxe4+ 25.Ke2 g6 26.Wf1 Kg7 27.Gc2 We8 z równą końcówką, Toledo-Zaremba, email 2001.

B. 16...Gd7 17.Wc5 Wae8 18.We3 Wxe3 19.fxe3 Ge6 20.We5 Sd7 (20...Gd5!?) 21.Wh5 h6 22.Sg5 g6 23.Se4 He7 24.Gxe6 (24.Wxh6?? Gf5-+) 24...Hxe6 25.Wh3 f5 26.Sc3 We8 27.Ha4 a6 28.Hb4 b6 29.d5 cxd5 30.Hd4 h5 31.Hxd5 b5 32.Wg3 Se5 33.Hxe6+ Wxe6 z dobrymi perspektywami czarnych (słabość pionkowa na e3) Drewes-Joutsi, email 2000.

16.Gb3

Po 16.Gd3 czarne powinny najlepiej odpowiedzieć 16...g6!

16...Sd5 17.Gxd5 Hxd5 18.We5

Nic nie osiągają białe po 18.Wc5 Hd6 19.He4 h6 20.He7 Hxe7 21.Wxe7 Wd8 22.Kf1 Kf8 23.Wce5 Wb8 z groźbą Gc8-e6.

18...Hd6 19.Wce3

Także po 19.He4 czarne powinny utrzymać  równowagę: 19...f6 20.We7 Gd7 21.He2 Wfe8 22.Wce3 Kf8=.

19...h6 20.We7

W partii Pirc-Gligoric, Jugosławia 1951, nastąpiło 20.Hc3 Ge6 21.h3 Wad8 z wyrównaniem.

20...Wb8 z zamierzeniem Gc8-e6 i równymi szansami.

Podsumowanie: Sądzę, że w tym systemie czarne mają realne szanse na równą grę. Mam nadzieję, że mój artykuł wzbudzi zainteresowanie wśród jego odbiorców i zachęci do wypróbowania systemu Capablanki w praktyce.