Jerzy Konikowski
Białe planują rozwinąć swe siły według schematu f2-f3, Hd1-d2, 0-0-0, g2-g4, h2-h4 i g4-g5 z atakiem przeciwko czarnemu królowi. Ten aktywny plan nosi nazwę ataku angielskiego i jest silną bronią przeciwko systemowi Najdorfa.
6...e5
Najpopularniejsza odpowiedź. Czarne osłabiają wprawdzie pole d5, ale uzyskują w zamian aktywną grę figurową. Alternatywami
6...Sg4 i
6...e6
zajmę się później.
7.Sb3
Normalne odejście skoczka, który będzie nie tylko ochraniał swego monarchę, lecz także może być z tego miejsca włączony do akcji na skrzydle hetmańskim. Spotyka się również inne ruchy:
I. 7.Sf3 Hc7 (7...Ge7 8.Gc4 0-0 9.0-0 Ge6 10.Gb3 Hc7 11.He2 We8 12.Gg5 Sbd7 13.Wfd1 Wac8 14.Wac1 Gc4 15.Gxc4 Hxc4 16.Hxc4 Wxc4 17.Sd2 Wcc8 18.f3 b5 19.Gxf6 Sxf6 20.Sf1 Wc6 21.Se3 Wec8 22.a3 g6 23.Kf1 Gf8 24.Ke2 Gh6 25.g3 Kf8 z mniej więcej równą pozycją, Isupow-Vaulin, Pawłodar 1991.) 8.a4 (Po 8.Ge2 Ge7 9.0-0 0-0 10.a4 b6 11.Hd3 Gb7 czarne nie mają problemów.) 8...Ge7 9.Ge2 (Czarne nie powinny obawiać się wariantu po 9.a5 0-0 10.Ge2 Ge6 11.0-0 h6 12.Sd5 Sxd5 13.exd5 Gf5 14.c4 Sd7 z planem Gf5-h7 i f7-f5, analiza Poługajewskiego.) 9...0-0 (Można grać 9...Sbd7 z ideą Sd7-c5 i naciskiem na pionka e4.) 10.0-0 b6 11.Hd3 Sbd7 12.Sh4 (12.Hc4 Hxc4 13.Gxc4 Gb7=) 12...g6 (12...Sc5 13.Gxc5 dxc5 14.Sf5 Gxf5 15.exf5 Wfd8 16.Hf3 c4 17.Wfd1 Wac8=) 13.Gh6 Sc5 14.Hf3 Wd8 15.Sf5 Gxf5 16.exf5 d5 17.b4 e4 18.Hh3 Scd7 19.Wad1 Se5 z aktywną grą czarnych. Białe muszą się ciągle liczyć z groźbą Se5-f3.
II.
7.Sde2
Sbd7
8.Sg3
g6
9.a4
Hc7
(Po
9...h5
nastąpi silne
10.Gc4!)
10.Hd3
(10.Gd3!?)
10...Sc5
11.Hc4
(11.Hd2
Ge6
12.Sd5
Gxd5
13.exd5
h5
z niejasną pozycją)
11...Ge6
12.Sd5
Gxd5
13.exd5
Wc8
14.b4
Scd7
15.Hxc7
Wxc7
16.c4
h5
17.f3
Gh6!
18.Gxh6
Wxh6
19.a5
h4
20.Se4
Sxe4
21.fxe4
f5
22.exf5
gxf5
23.Ge2
Sf6
24.0-0
f4
i czarne mają dobre perspektywy.
7...Ge6
8.f3
Inne ruchy są rzadziej stosowane:
I. 8.Sd5 Sbd7 9.f3 Sxd5 10.exd5 Gf5 11.Hd2 (Lub 11.g4 Gg6 12.h4 Wc8 13.c3 h6 14.Gd3 Ge7 15.Gf2 Sf8 16.h5 Gxd3 17.Hxd3 Gg5 i czarne nie mają żadnych problemów, analiza Arizmendi/Moreno.) 11...Wc8 12.c4 b6 13.Ge2 Ge7 14.0-0 Gg6 15.f4 exf4 16.Gxf4 Se5 17.Sd4 0-0 (Ale nie 17...Sxc4? 18.Gxc4 Wxc4 19.Wae1 0-0 20.Sc6 i czarne tracą jakość.) 18.b3 We8 19.Wad1 Gf6 20.Kh1 h6 z obustronnymi szansami, Short-Marjanovic, Saloniki 1984.
II.
8.f4
exf4
9.Gxf4
Sc6
10.Hd2
[Lub
10.He2
Ge7
11.h3
Sd7
12.0-0-0
Sce5
13.Sd5
Gxd5
14.Wxd5
0-0
15.h4
Wc8
16.g4
Hc7
(Wariant po 16...Gxh4 17.Hh2 g5 18.Gg3 wygląda korzystnie dla białych.)
17.g5
Sb6
18.Wd1
Sa4
19.Wh3
b5
i według Gelfanda czarne mają dobre kontrszanse na skrzydle
hetmańskim.]
10...d5
11.0-0-0
Gb4
12.Hd3
Gxc3
13.Hxc3
0-0
14.exd5
Sxd5
15.Hg3
Scb4
16.Gd6
Hc8
17.Gd3
Sxd3+
18.Wxd3
We8
z mniej więcej równą grą.
8...Sbd7
Z ideą szybkiego rozwoju skrzydła hetmańskiego, aby w razie długiej roszady białych być gotowym do natychmiastowej kontrakcji. Oczywiście można
też teraz postawić gońca na e7, co przeważnie prowadzi z przestawieniem ruchów do tych samych pozycji.
9.Hd2
Przygotowuje długą roszadę. Po
9.g4
czarne mają dobre kontrszanse po
9...b5!
10.g5
b4
11.Se2
(11.Sd5
Sxd5
12.exd5
Gf5
13.Gd3
Gxd3
14.Hxd3
Ge7
15.h4
0-0
16.0-0-0
a5
17.Sd2
a4
18.Kb1
f5
19.f4
Hc7
20.Sc4
exf4
21.Gd4
Sc5
22.Gxc5
Hxc5
23.Whf1
Wfe8
24.Wxf4
g6
25.Hd4
Hxd4
26.Wfxd4
h6
z kontrgrą, Leko-Kasparow, Bled 2002.)
11...Sh5
12.Hd2
a5
13.Sg3
Sxg3
14.hxg3
a4
15.Sc1
Ha5
16.Sd3
(Po
16.f4
trzeba grać
16...g6!
aby nie dopuścić do f4-f5.)
16...d5
17.exd5
Hxd5
18.Gg2
Hb5
19.Gh3
(Niejasne jest 19.f4
Wd8
20.Ge4
g6 itd.)
19...Gxh3
20.Wxh3
Ge7
21.Wh4
f5
z mniej więcej równą grą, Anand-Kasparow, Linares 2002.
9...b5
Jest to najbardziej agresywny plan czarnych, ktore z miejsca startują do kontrakcji na lewej flance, gdzie schronienie znajdzie zaraz biały monarcha. Gra się także
9...Ge7
10.0-0-0
0-0
11.g4
Hc7
12.Kb1
b5!?
(12...Wfc8
jest też możliwe)
13.g5
(Po
13.Sd5
Gxd5
14.exd5
Sb6
15.Gxb6
Hxb6
czarne mogą być zadowolone ze swej pozycji.)
13...Sh5
14.Sd5
Gxd5
15.exd5
Sb6
16.Sa5
Sxd5
17.Hxd5
Hxa5
18.c4
Wab8
19.Gd3
Hb4
(19...Ha4
20.cxb5
axb5
21.Wc1
Sf4
22.Gxf4
Hxf4
23.h4
Gd8
24.Hxd6
remis, Ponomarjow-Sutovsky, Ohrid Ech 2001)
20.Wd2
bxc4
21.Gxc4
a5
22.Ka1
Wbc8
23.Ga6
Sf4
z dobrą grą czarnych, Po ewentualnym
24.Gxf4
nastąpi najpierw
24...Wc5
itd. Fressinet-Kuczyński, Bundesliga 2002/3.
10.0-0-0
Konsekwentnie z planem: białe zabezpieczają swego króla, aby natychmiast rozpocząć aktywne działania przeciwko nieprzyjacielskiemu królowi. Inne idee białych:
I. 10.a4 b4 11.Sd5 Gxd5 12.exd5 Sb6 13.Gxb6 Hxb6 14.a5 Hb7 15.Gc4 Ge7 (Kasparow grał tutaj 15...g6) 16.Wa4 Wb8 17.Sc1 (17.Hd3 Wa8 18.Hd2 Wb8 19.Hd3 Wa8 20.Hd2 Wb8 21.Sc1 Gd8 22.b3 0-0 23.0-0 Gxa5 24.Kh1 Gc7 25.Se2 g6 26.Wfa1 Gb6 27.Wxa6 Gc5=) 17...0-0 18.Sa2 Sd7 19.b3 (19.Wxb4 Hc7 20.Gxa6 Wa8 21.Gd3 Wxa5 22.Sc3 Wa1+ 23.Sd1 Ha7 z aktywną grą za pionka, Leglise-Sakai, korespondencyjna 2002) 19...e4! 20.Wxb4 Hc7 21.Wxb8 Wxb8 22.fxe4 Se5 23.Ge2 Wc8 24.c4 (Wariant po 24.Gxa6 Hxc2 25.Gxc8 Sd3+ 26.Ke2 Sf4+ 27.Ke3 Sxg2+ 28.Ke2 Hxe4+ 29.Kd1 Se3+ 30.Kc1 Hxh1+ 31.Kb2 Gg5 wygląda korzystniej dla czarnych.) 24...Hc5 25.b4 Ha7 26.b5 Hc5 27.b6 h6 28.Wf1 Ha3 29.c5 Hxc5 30.Gxa6 Gg5 31.Hc3 Hxc3+ 32.Sxc3 Wxc3 33.Gb5 Ge3 34.Ke2 Gxb6 35.axb6 Wb3 36.Gd3 Wxb6 z równą końcówką, Walsh-Sakai, korespondencyjna 2001.
II.
10.g4
Sb6
11.g5
Sfd7
12.Sd5
(12.0-0-0
Sc4
13.Hf2
Sxe3
14.Hxe3
h6
15.gxh6
g6=/+
Faraoni-Kiese, korespondencyjna 2000)
12...Wc8
13.0-0-0
(13.h4
Gxd5
14.exd5
Sc4
15.Gxc4
bxc4
16.Sc1
c3!
17.bxc3
Sb6
18.Gxb6
Hxb6
19.Sd3
h6
20.g6
Ge7
21.gxf7+
Kxf7
22.h5
Whf8
23.Sb4
Kg8
24.Sc6
Gg5
i białe stoją krytycznie. Lub
13.Sxb6
Sxb6
14.Ha5
Sc4
15.Gxc4
bxc4
16.Hxd8+
Kxd8
17.Sa5
h6
18.gxh6
g6
19.0-0-0
Kc7
z przewagą czarnych, Adams-Kasparow, Internet 2000.)
13...Gxd5
14.exd5
Sc4
15.Hf2
Ge7
16.h4
Hc7
17.Gd3
a5
18.Sd2
(18.He2?
a4
19.Sd2
a3
0-1 Mamonovas-Boger, korespondencyjna 2002.)
18...a4
19.Se4
b4
20.Kb1
0-0
21.h5
f5
z inicjatywą czarnych, analiza Arizmendi/Moreno.
10...Ge7
Czarne też muszą myśleć o zabezpieczeniu swego monarchy. Na uwagę zasługuje
również 10...Wc8!?
Zobaczmy:
11.Kb1
Ge7
12.g4
Sb6
13.g5
Sfd7
14.h4
0-0
15.Wg1
f5
(Niejasne jest
15...b4
16.Sd5
Sxd5
17.exd5
Gf5
18.Gd3
Gxd3
19.Hxd3
a5
20.Sd2
a4
itd.)
16.gxf6
(Lub
16.g6
h6
17.Gxh6
Wxc3!
18.Gxg7
Kxg7
19.Hxc3
Hc8
20.He1
fxe4
21.fxe4
Sf6
ze skomplikowaną pozycją, analiza Arizmendi/Moreno.)
16...Wxf6
17.f4
b4
18.Sd5
Sxd5
19.exd5
Gf5
20.Wc1
a5
ze skomplikowaną grą, Van Wieringen-Kazocs, korespondencyjna 2001.
11.g4
0-0
Interesujące jest
11...h6!?
aby nie dopuścíć do g4-g5:
12.h4!
(12.Kb1
Sb6
13.Hf2
Sc4
14.Gxc4
bxc4
15.Sc5
Hc7
16.S5a4
Wb8
17.h4
Sd7
18.Sd5
Gxd5
19.Wxd5
0-0
20.Sc3
Wb4
21.Ka1
Wfb8
22.Wb1
Hb7
23.b3
Hc6
24.Hd2
W4b7
25.g5
h5
z kontrszansami czarnych, Spasov-Marjanovic, Kalithea 2003.)
12...Sb6
13.Hf2
Sfd7
14.Kb1
Hc7
15.Sd5
Gxd5
16.exd5
Sc4
17.Gc1
a5
18.Gd3
0-0!?
19.Sd2
Sdb6
20.g5
h5
21.He2
g6
ze złożoną walką.
12.g5
Spotyka się również
12.Wg1
b4
13.Sd5
Gxd5
14.exd5
a5
15.g5
Sh5
16.Kb1
a4
(W partii Anand-Morozewicz, Monte Carlo 2006, nastąpiło
16...Wb8!?
17.h4
f5
18.He2
a4
19.Sd2
Hc7
20.Hc4
Wfc8
21.Hxc7
Wxc7
i czarne ostatecznie ograły swego partnera w końcówce.)
17.Sc1
Ha5
18.Sd3
Wfb8
19.Wg4
(19.Sf2
Sb6
20.Se4
Kh8
21.Sg3
Sf4
22.Gxf4
exf4
23.Sf5
Gf8
24.h4
We8
25.Gd3
Sxd5
26.Ge4
Sc3+?
27.bxc3
bxc3
28.Hc1
d5
29.Wxd5
Hb6+
30.Ka1
Ga3-+
Altrock-Elfert, Drezno 2002.)
19...Sf4
(19...f5!?
Barlov)
20.Sxf4
exf4
21.Gxf4
g6
(21...Se5!?
Barlov)
22.Gg3
Gf8
23.Wc4
Sc5
24.Gf2
Gg7
25.Gxc5
dxc5
26.d6
a3
27.b3
Gd4
28.d7
Wd8
29.Gh3
Wa6
30.We1
f5
31.Wxd4
cxd4
32.Hxd4
1-0 Dominguez Perez-Van Wely, Foros 2007.
12...Sh5
13.Sd5
Gxd5
14.exd5
Bicie hetmanem jest słabe:
14.Hxd5
Gxg5
15.Gxg5
Hxg5+
16.Kb1
(16.Hd2
Sf4
17.Hxd6
Wfd8-/+)
16...Wfd8
17.Hc6
Sc5
18.Sxc5
dxc5
19.Wxd8+
Wxd8
z jasną przewagą czarnych.
14...f5
15.gxf6
Nie jest całkiem jasne, czy białe po
15.Sa5
f4
16.Gf2
Gxg5
17.Sc6
He8
18.Wg1
Gd8
19.Hb4
Gc7
20.Gh3
Shf6
mają rekompensatę za pionka, analiza Sammalvuo.
15...Gxf6
16.Sa5
Hc7
17.Gd3
Lub
17.c4
Sb6
18.Kb1
bxc4
19.Wc1
Sf4
20.Gxc4
Sxc4
21.Sxc4
Wab8
22.Gxf4
exf4
23.Whe1
Hf7
24.We6
Hh5
i według Sammalvuo czarne mają dobre kontrszanse.
17...Sb6
18.Gxb6
Hxb6
19.Sc6
Hc5
20.Whg1
Sf4
21.Ge4
a5
22.Kb1
b4
23.Wg4
Wf7
24.h4
Gd8
25.h5
Gb6
i czarne mogą być zadowolone ze swej pozycji. Białym nie
jest tak łatwo prowadzić atak na skrzydle królewskim, tymczasem czarne mają
wystarczające kontrszanse na drugiej stronie, Motylew-Colovic, Panormo ECC 2001.
Podsumowanie: w świetle dotychczasowych badań analitycznych i praktyki turniejowej można wyciągnąć wniosek, że rozwój po 6...e5 powinien gwarantować czarnym aktywną grę i doskonałe kontrszanse.