Jerzy Konikowski

Wariant Traxlera w obronie dwóch skoczków [C57]

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Sf6 4.Sg5

Ruch ten może prowadzić do dużych powikłań taktycznych. Inne możliwości: 4.d4 lub 4.d3

4...Gc5

Ta ostra kontynuacja została przed przeszło 100 lat odkryta przez grupę czeskich szachistów. Największe zasługi w jej rozpowszechnieniu w praktyce turniejowej miał jednak Karel Traxler (1866-1936). Dlatego w teorii debiutów idea ta nosi jego nazwisko. Częściej grywa się 4...d5 usw.

5.Gxf7+!?

Jest to napewno solidniejsza kontynucja od ruchu 5.Sxf7 Gxf2+ ze skomplikowaną grą.

5...Ke7 6.Gd5

Ważną alternatywą jest 6.Gb3!? Wf8 7.d3 d6 8.Ge3 (Lub 8.0-0 Gg4 9.Sf3 He8 10.Ge3 Hh5 11.Sbd2 Sd4 12.Gxd4 Gxd4 13.c3 Gb6 14.He2 Hg6 15.Gd1 i według Pińskiego białe stoją dobrze.) 8...Gxe3 (Po 8...He8 9.Gxc5 dxc5 10.0-0 Hg6 11.Sf3 Gh3 12.Se1 Wad8 13.Sd2 Sh5 14.Kh1 Gg4 15.f3 Ge6 czarne mają chyba wystarczające kontrszanse za pionka.) 9.fxe3 He8 10.Sc3 Hg6 11.Sf3 Hxg2 (11...Gg4!?) 12.Wg1 Hh3 13.Wxg7+ Kd8 14.Wg3 Hh5 15.He2 Gg4 16.0-0-0 z jasną przewagą białych, Elison-K.Werner, email 1999.

6...Wf8

Wieża broni przed groźbą Sg5-f7 i czarne przygotowują manewr hetmanem po Hd8-e8-g6 itd. Inne plany dla czarnych:

I. 6...Hf8 7.0-0 d6 8.c3 Sg4 9.Sf3 (Po 9.Hf3 Hxf3 10.Sxf3 Wf8 11.d4 exd4 12.Gxc6 bxc6 13.cxd4 Gb6 14.h3 Sh6 15.Gg5+ Ke8 16.Sbd2 Ga6 17.Wfc1 białe mają pionka więcej, choć czarne ze swoją parą gońców mają pewne kontrszanse.) 9...Gb6 10.d4 Sf6 11.Gxc6 bxc6 12.dxe5 Sxe4 13.Sbd2 z przewagą białych.

II. 6...He8 7.0-0 (7.d3 d6 8.Gxc6 bxc6 9.Ge3 Hg6 10.Sf3 Gxe3 11.fxe3 Hxg2 12.Wg1 Hh3 13.Wxg7+ Kd8 14.Wg3 Hh6 15.He2 Sg4 16.h3 Sf6 17.Sbd2 Ga6 18.0-0-0 Ke7 i teraz białe w partii Anand-Bielawski, Linares 1991, powinny grać 19.Wdg1 z lepszymi perspektywami.) 7...d6 8.c3 Gg4 9.Sf3 Hh5 10.d4 Gxf3 11.gxf3 Gb6 12.Kh1 g5 13.Wg1 h6 14.Gxc6 bxc6 15.Ge3 Wag8 16.Sd2 Hh4 17.Sc4 exd4 18.cxd4 g4 19.e5 Sd5 20.He2 Sxe3 21.exd6+ cxd6 22.Hxe3+ Kd7 23.Hf4 Gc7 24.Wxg4 Wxg4 25.Hxg4+ Hxg4 26.fxg4 We8 27.Wd1 d5 28.Se3 Gf4 29.Wd3 z wygraną pozycją białych, Van de Wynkele-Cluyts, Bilzen 2004.

III. 6...d6 7.c3 He8 8.d4 (8.d3 Wf8 9.0-0 Gg4 10.Gxc6 bxc6 11.Sf3 Hg6 12.Sbd2 Sh5 13.Sh4 Gxd1 14.Sxg6+ hxg6 15.Wxd1 Gxf2+ 16.Kf1 Gg3+ 17.Kg1 Gf2+ 18.Kf1 Gg3+ z wiecznym szachem) 8...exd4 (8...Gb6 9.Hd3 h6 10.Sf3 Hg6 11.Sh4 Hh5 12.Sf3 Gg4 13.Gxc6 bxc6 14.h3 Gxf3 15.gxf3 Whf8 16.dxe5 Hxe5 17.Ge3 Wab8 18.Sd2 Gxe3 19.Hxe3 Hb5 20.b3 Sh5 21.Wg1 g5 22.h4 Sf4 23.hxg5 hxg5 24.e5 Hxe5 25.Wxg5 Hxe3+ 26.fxe3 Sd5 27.Kf2 Sxc3 28.Wc1 Sxa2 29.Wxc6 Wb7 1/2-1/2 Wademark-Wedberg, Eksjo 1978) 9.cxd4 Sxd4 10.Sc3 Hh5 11.Hd3 Wf8 12.b4 Gb6 13.Sa4 (13.Ge3!? ) 13...Sc6 14.Sxb6 axb6 15.Hc3 h6 16.Sf3 Gg4 ze skomplikowaną pozycją, Karpow-Bielawski, Moskwa 1983.

7.0-0

Inną możliwością jest 7.Sf3. Zobaczmy: 7...d6 (7...He8 8.c3 d6 9.d4 Gb6 10.h3 Hh5 11.Ge3 exd4 12.cxd4 Sxd5 13.exd5 Hxd5 14.Sc3 Hc4 15.He2 Hxe2+ 16.Kxe2 Gf5 17.a3 Wae8 i czarne nie mają żadnych kłopotów. Lub 7...Sd4 8.Sxd4 Gxd4 9.0-0 c6 10.c3 Gb6 11.Gb3 Sxe4 12.d4 exd4 13.He1 d5 14.f3 dxc3+ 15.Kh1 cxb2 16.Gxb2 Ge6 17.fxe4 Wxf1+ 18.Hxf1+- Müllner-Engelhardt, korespondencyjna 1975/76.) 8.c3 (Lub 8.d3 Gg4 9.c3 He8 10.Ge3 Hg6 11.Gxc5 Gxf3 12.Gxd6+ cxd6 13.gxf3 Hg2 14.Wf1 Sh5 15.Sd2 Sf4 16.Hc2 Wac8 17.Gxc6 Wxc6 18.0-0-0 z nieco lepszymi szansami białych, Gunay-Kilic, Kusadasi 2004.) 8...Gg4 9.Gxc6 bxc6 10.d4 Gb6 (Po 10...exd4 11.cxd4 Gxf3 12.gxf3 Gb6 13.Ge3 Hd7 14.Sd2 Wae8 15.Hc2 z planem 0-0-0 białe mają dobre szanse.) 11.Hd3 exd4 12.cxd4 Kd7 13.Ge3 z lepszymi perspektywami białych, Biełow-Mazukiewicz, Kisłowodsk 1962.

7...d6

Czarna chcą oczywiście zakończyć szybko rozwój. Zobaczmy inne ruchy:

I. 7...He8 8.c3 d6 9.d4 Gg4 (9...Gb6 10.Ge3 h6 11.Sf3 Gg4 12.Sbd2 Sxd5 13.exd5 Sd8 14.dxe5+- Goldenberg-Mengus, Val d'Isere 2004) 10.Gxc6 Gxd1 11.Gxe8 Ge2 12.dxc5 Gxf1 13.cxd6+ cxd6 14.Kxf1 Waxe8 15.Sd2 h6 16.Sgf3 g5 17.b3 Wf7 18.Ga3 Ke6 19.Wd1 z korzystniejszą końcówką, co wystarczyło później do zwycięstwa, Paoli-Cappello, Włochy 1968.

II. 7...h6 8.Sf3 d6 9.Gxc6 bxc6 10.d4 exd4 11.Sxd4 Kf7 12.Sc3 Kg8 13.f3 (Nie można 13.Sxc6? He8 14.Sd5 Sxd5 15.exd5 Ga6-+ R.Fischer-Henry, San Francisco 1964.) 13...Wb8 14.Sa4 Gb6 15.Sxb6 Wxb6 16.b3 z przewagą białych.

8.c3

Oczywiście na uwagę zasługuje także 8.h3 h6 (8...He8 9.c3 Hg6 10.d4 exd4 11.cxd4 Sxd4 12.Ge3 h6 13.Gxd4 Gxd4 14.Hxd4 Hxg5 15.Sc3 Gxh3 16.e5 Sxd5 17.Hxd5 Ge6 18.Hxb7 dxe5 19.Hxc7+ Kf6 20.Se4+ 1-0 H. Schmidt,-Arduengo, playchess.com 2004) 9.Sf3 g5 (Według Euwego białe po 9...He8 10.Gxc6 bxc6 11.d4 exd4 12.We1 mają nieco lepszą pozycję.) 10.Gxc6 bxc6 11.d4 exd4 12.Sxd4 Kf7 13.Ge3 He8 14.Sc3 Kg8 (Po 14...Sxe4 15.Hd3 d5 16.Wae1 a5 17.Sdb5 białe dysponują silną inicjatywą.) 15.Hd3 a5 16.Wfe1 Ga6 17.Hd2 Sxe4 18.Sxe4 Hxe4 19.Sf3 Hd5 20.Gxc5 Hxd2 21.Sxd2 dxc5 22.We6 Wad8 23.Se4 Gc4 24.Wg6+ Kh7 25.Wxc6 Gd5 26.Wxc7+ Kg6 27.Sxc5 Wc8 28.Wxc8 Wxc8 29.b4 axb4 30.Sa6 Wc4 31.Wb1+- Sarakauskas-Leniart, Warszawa 2005.

8...Gg4

Często czarne grają najpierw 8...h6 9.Gxc6 (9.Sf3 Gg4 10.d4 exd4 11.Gxc6 bxc6 12.cxd4 Gb6 13.Sbd2 He8 14.e5 dxe5 15.h3 Gxf3 16.Sxf3 Wd8 17.Hc2 Gxd4 18.Sxd4 Wxd4 19.Ge3 Wd6 20.Gc5 z wygraniem jakości) 9...Gg4 10.Sf3 bxc6 11.d4 Gb6 (11...Gxf3 12.gxf3 Gb6 13.Sa3 We8 14.dxe5 dxe5 15.Sc4 Hxd1 16.Wxd1 Kf7 17.Ge3 g5 18.h3 Kg6 19.Kh2 Kf7 20.a4 Gxe3 21.Sxe3 Wad8 22.Wxd8 Wxd8 23.Wd1 Wxd1 24.Sxd1 z przewagą pionka w końcówce, Muzyczuk-Szipanowa, Nikołajew 2000) 12.Sbd2 (12.We1 He8 13.Sbd2 Hh5 14.dxe5 dxe5 15.b3 Gxf3 16.Sxf3 Sg4 17.Ge3 Wad8 18.He2 Wxf3! 19.Hxf3 Hxh2+ 20.Kf1 Sxe3+ 0-1 Vujcic-Krnic, Split 2004) 12...exd4 13.cxd4 He8 (Pozycja po 13...Gxd4 14.Sxd4 Gxd1 15.Sxc6+ Kd7 16.Sxd8 Ge2 17.We1 Ga6 18.e5 dxe5 19.Sb3 Kxd8 20.Sc5 Gc4 21.Wxe5 jest korzystniejsza dla białych.) 14.e5 dxe5 15.dxe5 Sd5 16.b3 z groźbą Gc1-a3+ i przewagą białych.

9.Hb3

W partii Szabałow-I.Iwanow, USA 1996, nastąpiło: 9.He1 h6 10.d4 Gb6 (Korzystny dla białych jest wariant po 10...exd4 11.Gxc6 bxc6 12.e5 Sd5 13.h3 Gf5 14.b4 Gb6 15.c4 itd.) 11.h3 hxg5 12.hxg4 Hd7 13.Sa3 Hxg4 14.f3 Hh5 15.Sc4 g4 16.Sxb6 axb6 17.Hg3 exd4 18.Gxc6 bxc6 19.cxd4 gxf3 20.gxf3 g5 i uzgodniono remis.

9...h6

Dalszym analizom poleca się ruch 9...Gb6!? 

10.d4

Białe muszą zakończyć rozwój swego skrzydła hetmańskiego. Bliżej powinno zająć się analizą ruchu 10.Hxb7!? Wb8 11.Hxc6 Gd7! (Słabe jest 11...hxg5? 12.Ha6 Gd7 13.He2 Gg4 14.He1 Sxd5 15.exd5 Kf7 16.b4 Gb6 17.a4 z przewagą białych.) 12.Se6 Gxc6 13.Sxd8 Gxd5 14.exd5 Wbxd8 15.b4 Gb6 16.a4 a6 17.d3 Sxd5 i białe mają pionka więcej, ale także problemy ze swym nierozwiniętym skrzydłem hetmańskim. Czarne mają za pionka aktywną grę.

10...Gb6

Korzystne dla białych jest 10...exd4 11.Gxc6 bxc6 12.cxd4 Gxd4 13.Sf3 Gxf3 14.Hxf3 itd.

11.h3 hxg5

11...Gd7 nie wygląda dobrze po 12.Gxc6 bxc6 13.Sf3 Sh5 14.Hd1 He8 i teraz: 15.Sh4 (15.dxe5 dxe5 16.b3 Wf6 17.Ga3+ Kd8 18.Sbd2 Sf4 19.Sc4 Hg6 20.Hxd7+ Kxd7 21.Sfxe5+ Ke6 22.Sxg6 Wxg6 23.Kh1 Wd8 24.Gc1 Se2 25.Kh2 Sxc3 26.f4 z jasną przewagą białych) 15...Sf4 16.Kh2 g5 17.Gxf4 gxh4 18.Gxh6 Wg8 19.f4 exf4 20.Gxf4 Hg6 21.He2 Waf8 22.Kh1 Gxh3 23.gxh3 Wxf4 24.Sd2 Wxf1+ 25.Wxf1 Hg3 26.Hf3 Hxf3+ 27.Sxf3 c5 28.Sxh4 i białe uzyskały korzystniejszą końcówkę, Rasmussen-Lilja, Kopenhaga 2000.

12.hxg4 Hd7 13.Gxc6 bxc6 14.Hd1 Hxg4

Nie poleca się 14...Sxe4 15.f3 Sf6 16.Gxg5 i białe stoją lepiej.

15.Hxg4 Sxg4 16.Gxg5+ Kd7 17.Ge3
i według Euwego nie ma wątpliwości, że białe mają pionka więcej i tym samym lepsze szanse.

Podsumowanie: Jeśli białe decydują się na ruch skoczkiem 4.Sg5 to muszą się oczywiście liczyć z wypadem gońca na c5. Teraz białe mają do wyboru dwie możliwości: bić skoczkiem lub gońcem. Po 5.Sxf7 Gxf2+ powstają bardzo ostre i skomplikowane pozycje z trudnymi do przewidzenia następstwami. Alternatywą jest więc bicie na f7 gońcem, co wygląda solidniej. Nie można zaprzeczyć, że czarne mają za pionka pewne kontrszanse. Ale możliwości białych - po dokładnej grze - na uzyskanie przewagi są całkiem realne. Zamiast 6.Gd5 na uwagę zasługuje oczywiście 6. Gb3!? Także godne uwagi jest 10.Hxb7!? (zamiast 10.d4).